Kim byli Żołnierze Wyklęci ?

Kim byli Żołnierze Wyklęci ?

Żołnierzami Wyklętymi określamy żołnierzy , partyzantów i innych uczestników tzw.drugiej konspiracji, konspiracji powojennej którzy zbrojnie a także politycznie sprzeciwiali się sowieckiej okupacji Polski oraz współpracy części obywateli Polski z okupantem. Często nawet pomiędzy historykami istnieje spór czy określenie "Żołnierz Wyklęty" jest właściwe stąd można także znaleźć opisy nazywające ich "Żołnierzami Niezłomnymi" . Osobiście uważam że powinno się rozgraniczyć oba- nawiasem mówiąc ciekawe określania. Żołnierzem Wyklętym nazywać się powinno uczestników konspiracji powojennej którzy zostali zamordowani lub byli wiezieni i szykanowani.Którzy poprzez okupanta ale pewnie bardziej przez ich komunistycznych pomagierów  zostali skazani na zapomnienie. Na zakopanie w bezimiennych grobach , przepadek majątku i praw publicznych , na społeczny ostracyzm, na często wykluczenie z normalnej (jak na warunki komunistyczne) możliwości rozwoju, nauki i pracy. Żołnierzem Niezłomnym z kolei określiłbym ogólnie wszystkich uczestników konspiracji. Zarówno czasów II wojny światowej jak i powojennej. Zarówno czasów okupacji niemieckiej , jak i sowieckiej . Czemu tak twierdzę? Moim zdaniem Żołnierzem Niezłomnym mógł być np. żołnierz walczący z okupantem niemieckim i wcale nie rugowany z pamięci powojennej . Bardzo dobrym przykładem jest tu mjr.Henryk Dobrzański ps.Hubal którego walka była za czasów komunistycznych gloryfkowana a który nie doczekał czasów powojennych w których być może a właściwie na pewno byłby uznany za "wroga ludowej Polski" . Krótko mówiąc Żołnierz Niezłomny to szersze określenie niż Żołnierz Wyklęty. 

Ze strony tak zwanej lewicowej często padają zarzuty że część Żołnierzy Wyklętych było mordercami . Na ten przykład najczęściej podają argumenty w postaci ofiar cywilnych które faktycznie się zdażały podczas akcji podziemia niepodległościowego. Postarajmy się więc krótko omówić ten temat. Przede wszystkim oceniając postawy ludzi podczas wojny światowej a także tuż po niej trzeba brać pod uwagę kontekst i ówczesną rzeczywistość. Terror i bestialstwo obu okupantów spowodowało ogromne spustoszenia kraju a co za tym idzie biedę, strach i degenerację pewnej części społeczeństwa. Stąd poza nazwijmy je regularnymi oddziałami partyzanckimi : Armii Krajowej później WiN-u, Narodowych Sił Zbrojnych i jej wszelkich mutacji ( NOW,NZW etc) , Batalionów Chłopskich i mniejszych np.Konspiracyjnego Wojska Polskiego , WSGO Warta czy Gryfa Pomorskiego powstawały grupy degeneratów ubranych w różnorakie mundury i które trudniły się pospolitą bandyterką. Mało tego - komuniści tworząc swoje "leśne"zaplecze czyli Gwardię / Armię Ludową nie mając kadr i ochotników którzy garnęli się do organizacji narodowych lub  ludowych  werbowali ich spośród różnego rodzaju "elementu" . Szczegółowo opisał to Leszek Żebrowski w książce  Tajne oblicze GL-AL i PPR . Takie grupy "pracowały" na opinię Żołnierzy Wyklętych . Zwykły chłop na wsi któremu ukradziono krowę nie wnikał czy oddział przychodzący z lasu to jednostka Armii Krajowej czy NSZ  walcząca z Niemcami lub Sowietami o niepodległość kraju czy zwykli złodzieje którzy nawiasem mówiąc często przedstawiali się jako oddziały danego lokalnego dowódcy AK lub NSZ. Dla chłopa kradzież to kradzież. A jego opinia po wojnie często stanowiła mocny argument dla komunistycznych oprawców grzmiących o "leśnych  bandach". 

Czy jednak tzw.regularne oddziały partyzanckie miały ofiary cywilne na sumieniu? Nieliczne ale miały. Najbardziej znane to moim zdaniem  dokonany w dniu  23 czerwca 1944 roku przez 5 Wileńską Brygadę AK atak na  zamieszkaną wówczas przez wojskowych osadników litewskich ufortyfikowaną wieś Dubinki. W akcji śmierć poniosło 21 do 27 mieszkańców wsi . Podanie takie suchej informacji nie przynosiło chluby żołnierzom Brygady . Jeśli jednak dodamy że 3 dni wcześniej tj. 20 czerwca 1944 roku,litewski oddział Schutzmannschaft  czyli  oddział pomocniczy policji niemieckiej zastrzelił 38 mieszkańców Glinciszek w której mieszkały rodziny części żołnierzy 5 Wileńskiej Brygady AK sprawa nabiera innego wymiaru . Część żołnierzy litewskich miało swoje siedziby w Dubinkach , tam też mieszkało część ich rodzin.Oczywiście siedząc w ciepłym domu, wojnę znając tylko z książek i TV możemy tu moralizować. Jednak postawienie się na miejscu polskich partyzantów zmienia optykę. To była wojna a na niej często cierpią niewinni. Polscy żołnierze walcząc w ekstremalnie trudnych warunkach nie mieli możliwości zadawania precyzyjnych uderzeń w wybrane , wcześniej zinfiltrowane przez wywiad cele. To nierealne. Fakt że takich przypadków jak Dubinki było bardzo mało świadczy ( z bardziej znanych np. akcja Romualda Rajsa Burego w Zaleszanach) tylko o wysokim  poziomie wyszkolenia i subordynacji żołnierzy . Zresztą rozkazy dowódców podziemnych oddziałów jasno precyzowały  że niedopuszczalne są jakiekolwiek szabrownictwa  czy napady rabunkowe. Niesubordynacje były karane śmiercią.

Żołnierze Wyklęci

Do najsłynniejszych Żołnierzy Wyklętych zaliczyć można  :

gen.August Emil Filedorfa ps."Nil" - (ur. 20 marca 1895 w Krakowie, zm. 24 lutego 1953 w Warszawie) dowódca Kedywu AK,zastępca Komendanta Głównego AK 

rtm.Witold Pilecki - (ur. 13 maja 1901 w Ołońcu, zm. 25 maja 1948 w Warszawie)rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w KL Auschwitz. Autor raportów o Holocauście, tzw. Raportów Pileckiego. Oskarżony i skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej na karę śmierci, stracony w 1948

mjr.Zygmunt Szendzielarz " Łupaszka"   (ur. 12 marca 1910 w Stryju, zm. 8 lutego 1951 w Warszawie) – major kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej. Dowódca 5 Wileńskiej Brygady AK. Zamordowany w więzieniu na ul.Rakowickiej w Warszawie 

mjr.Hieronim  Dekutowski, ps. „Zapora” (ur. 24 września 1918 w Dzikowie, zm. 7 marca 1949 w Warszawie) – major, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych, „cichociemny”, dowódca oddziałów partyzanckich AK, DSZ i Zrzeszenia WiN, harcerz

ppłk. Łukasz  Ciepliński ps. „Pług”(ur. 26 listopada 1913 w Kwilczu, zm. 1 marca 1951 w Warszawie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego (w 2013 r. awansowany pośmiertnie do stopnia pułkownika), żołnierz Organizacji Orła Białego, ZWZ-AK oraz NIE i DSZ, prezes IV Komendy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Dzień jego śmierci został uhonorowany i ustanowiony Międzynarodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych 

kpt.Stanisław Sojczyński ps. „Warszyc” (ur. 30 marca 1910 w Rzejowicach, zm. 19 lutego 1947 w Łodzi) – kapitan piechoty Armii Krajowej, organizator i dowódca Konspiracyjnego Wojska Polskiego.

kpt.Henryk  Flame  ps.  „Bartek” (ur. 15 stycznia 1918 we Frysztacie na Zaolziu, zm. 1 grudnia 1947 w Zabrzegu) – polski dowódca wojskowy, kapral pilot Wojska Polskiego, kapitan Narodowych Sił Zbrojnych, dowódca grup leśnych VII (Śląskiego) Okręgu NSZ.

kpt.Gracjan  Fróg ps.  „Szczerbiec” (ur. 8 grudnia 1911 w Laskówce, zm. 11 maja 1951 w Warszawie) – kapitan piechoty, broni pancernych Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej; dowódca 3 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej

mjr.Marian Bernaciak, ps. „Orlik”(ur. 6 marca 1917 w Zalesiu k. Ryk, zm. 24 czerwca 1946 we wsi Piotrówek ) – podporucznik rezerwy Wojska Polskiego, członek ZWZ-AK, dowódca oddziału partyzanckiego AK, a następnie Zrzeszenia WiN na Lubelszczyźnie.

gen.Antoni Heda ps. „Szary” (ur. 11 października 1916 w Małomierzycach k. Iłży, zm. 14 lutego 2008 w Warszawie) – dowódca oddziałów partyzanckich ZWZ i AK, w okresie powojennym formacji niepodległościowych ROAK, DSZ, NIE. Działał głównie na terenie okręgu kieleckiego i radomskiego. Na czele swojego oddziału, liczącego ok. 250 ludzi, rozbił w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 komunistyczne więzienie w Kielcach, w którym MBP i sowieci z NKWD osadzili 374 więźniów. Po akcji w Kielcach zaprzestał działalności konspiracyjnej – pod zmienionym nazwiskiem, jako Antoni Wiśniewski, wyjechał na Wybrzeże, a później do Emilianowa k. Ostródy. Był poszukiwany przez MBP i w 1948 został aresztowany w Gdyni.  Otrzymał cztery wyroki śmierci, w końcu dzięki interwencji byłych oficerów AL, którzy współdziałali z nim w 1944, karę śmierci zamieniono na dożywocie.

ppłk. Maciej Kalenkiewicz ps.  „Kotwicz”, (ur. 1 lipca 1906 w Pacewiczach, zm. 21 sierpnia 1944 w Surkontach) – podpułkownik Wojska Polskiego, hubalczyk, cichociemny, żołnierz Armii Krajowej, dowódca partyzancki w Okręgu Nowogródek, inżynier. Zginął w bitwie która odbyla się w Surokontach 21 sierpnia 1944 roku  72-osobowy oddział Kalenkiewicza  został zaatakowany przez batalion NKWD w sile ok. 600 ludzi. Atak sowiecki został odparty przez oddział kpt. Bolesława Wasilewskiego „Bustromiaka”; zginęło dwóch sowieckich dowódców i ok. 30 żołnierzy; po stronie polskiej nie było zabitych. Po południu Sowieci przeprowadzili kolejny atak.Oficjalnie przyznali się w nim do strat  18 żołnierzy , lecz raport który wysłał do Warszawy następca Kalenkiewicza, kpt. Stanisław Sędziak „Warta” mówił o 132 zabitych żołnierzy przeciwnika. Poległ także Kalenkiewicz. Został pochowany w zbiorowej mogile ze swymi żołnierzami, w pobliżu drogi łączącej wieś Pielasa z Surkontami, obok grobu powstańców z 1863

ppor. Anatol Radziwonik, ps. „Olech” (ur. 20 lutego 1916 w Briańsku na terenie Rosji, zm. 12 maja 1949 niedaleko wsi Raczkowszczyzna) – podporucznik WP, od 1943 w AK, jeden z dowódców oddziałów podziemia antykomunistycznego i niepodległościowego, ostatni dowódca zorganizowanych struktur polskiego podziemia niepodległościowego na ziemi nowogródzkiej.

ppor. Czesław Zajączkowski, ps. „Ragner”, „Ragnar” (ur. w 1917 roku w Wilnie, zm. 3 grudnia 1944 roku) – podporucznik Armii Krajowej.W dniu 1 grudnia 1944 r., oddziały NKWD przystąpiły do likwidacji polskiego oddziału „Ragnara”. Trzy pierścienie żołnierzy NKWD otoczyły jego niespełna 30-osobowy oddział. W potyczce zginęło 7 partyzantów, w tym Czesław Zajączkowski oraz jego młodszy brat Leon „Drzewica” Zajączkowski. Reszta oddziału przebiła się z okrążenia . Miejsce pochówku Czesława Zajączkowskiego „Ragnera” pozostaje do dzisiaj nieznane